موقعیت، وسعت و حدود

گناباد مشهور به دارالمومنین طبق تقسیات کشوری سال 1316 جزء اولین 49 شهر کشور بوده است؛ وسعت آن 1/32 مساحت خراسان و 1/170 مساحت ایران و جمعیت آن 110،000 نفر است. شهرستان گناباد در مرکز خراسان بزرگ و جنوب خراسان رضوی در فاصله 270 کیلومتری مشهد و 1100 کیلومتری تهران واقع شده است؛ دارای بهترین موقعیت جغرافیایی در جنوب خراسان است زیرا راه مشهد به زابل و زاهدان (شرق ایران)، مشهد به کرمان و بندرعباس (جنوب ایران) و مشهد به یزد و اصفهان (مرکز ایران) از این شهرستان می‌گذرد.

وجه تسمیه

• گوُن‌آباد
  گون در ترکی به معنی خورشید است. طبق تقسیمات هفت اقلیم نجوم قدیم، گناباد در اقلیم چهارم منسوب به خورشید قرار داشته است از این رو به این نام معروف گردیده است، مثل خراسان که از دو کلمه خور به معنی آفتاب و آسان به معنی محل طلوع تشکیل شده است.


• گیوآباد
  گیو پسر گودرز از سرداران نامی ایران بود که کیخسرو را از توران به ایران آورد. بر اساس شاهنامه فردوسی پیدایش آن مربوط به 8 قرن قبل از میلاد می‌باشد. جنگ یازده رخ بین سپاه کیخسرو پادشاه ایران به فرماندهی گودرز و افراسیاب پادشاه توران به فرماندهی پیران ویسه در گناباد واقع شده است که با پیروزی هر یازده جنگاور ایرانی و شکست تورانیان به پایان رسید و قرائنی از قبیل قبر پیران ویسه، قلعه فرود، قلعه رستم، و قلعه معروف پشن در آن جا وجود دارد.
  دو سالار هر دو ز کینه به درد        همی روی بر کاشته از نبرد
  یکی سوی کوه گنابد برفت        دگر سوی ریبد خرامید تفت
  ز ریبد زمین تا گنابد سپاه        درو دشت از ایشان کبود و سیاه


• کان‌آباد
  به علت وجود کان‌های زیادی که در کوه‌های آن موجود است.


• گَوَن‌آباد
  گــَوَن (کتیرا) گیاهی بیابانی است که برای علوفه زمستانی گوسفندان جمع‌آوری می‌کنند و در بیابان‌های اطراف گناباد زیاد است.


• جن‌آباد
  از نظر مبالغه بوده به این دلیل که در واقع حفر چاه‌های عمیق و احداث قنوات در آن بیابان خشک دور از آب از عهده بشر خارج است مگر آن که به کمک جن باشد.


 

مشاهیر

از جمله مشاهیر گناباد: ملامظفر گنابادی منجم، محمد پروین گنابادی استاد زبان و ادبیات فارسی و مبدع روش جدید و فعلی آموزش الفبای زبان فارسی (قبل از آن بر اساس حروف ابجد آموزش داده می‌شده است)، شیخ بهلول، پروفسور پاکدامن مبدع اکسیژن درمانی مقیم ایران و آلمان.

نمادها

قنات قصبه به عنوان قدیمی‌ترین، عمیق‌ترین، طولانی‌ترین و پرآب‌ترین قنات گناباد و دنیا؛ زعفران به عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده‌ی زعفران ایران؛ صنایع دستی و سفال‌گری.

قنات گناباد با شکوه‌تر و بسیار عظیم‌تر از دیوار بزرگ چین است اما متأسفانه حتی در ایران هم شناخت کافی نسبت به آن وجود ندارد.

عکس و اطلاعات بیش‌تر درباره گناباد در سایت همشهری آنلاین